پەرژین - دەوەنی ( دۆدۆنیا ) وەک ڕووەکێکی جوانی و پزیشیکی

لە لایەن Dawan Sardar  | بەروار:  9/11/2017

هەر کەس و شوێن و ماڵپەرێک سوود لەم بابەتەی ئێمە وەردەگرێت ، بە بڵاوکردنەوەی با ئاماژە بدات بە ناوی ئێمە وەک سەرچاوەی یەکەمی بابەتەکە و ئامادەکاری، هاوکاریتان جێگەی ڕێزە

پەرژین - دەوەنی ( دۆدۆنیا )

ناوی زانستی: Dodonaea Spp.

ناوی کوردی: دۆدۆنیا یاخود دەدۆنیا

ناوی عەرەبی: الشث أو الدودونيا

ناوی ئینگلیزی :    Hop-bushe

تایبەت مەندێتی ئەم ڕووەکە:

ڕووەکێکی هەمیشە سەوزە و سەر بە خێزانی (سابونییەکان)ە و بە ڕووەکێکی پزیشکیش دادەندرێت ، و لە ناوچە مامناوەند و گەرمەکاندا بڵاوە ەک ئەفریقا و ئەمەریکای و باکوور و باشوور و باشووری ئاسیا و ئوستورالیا .

ئەم ڕووەکە لە زمانی ئینگلیزی ئوستورالیا ئەم ناوانەی تری هەیە:

broad leaf hopbush، candlewood، giant hopbush، narrow leaf hopbush، sticky hopbush، native hop bush، soapwood، switchsorrel، wedge leaf hopbush، and native hop

ناونانی ڕووەکەکە بە ناوی دۆدۆنیا:

ئەم ڕووەکە بە ناوی زانایەکی فەڕەنسی کە ڕووەک ناس و فیزکی بووە ناو نراوە کە ئەو زانایەش ناوی (Rembert Dodoens)یە. 

بەرزی ڕووەکەکە: دەگاتە نزیکی ٤ بۆ ٥ مەتر ، ئەگەر نەبردرێت و وەک ڕووەکێکی سەربەخۆ بەخێو بکرێت.

گوڵی ڕووەکەکە: گوڵی دۆدۆنیا گرنگییەکی ئەوتۆی نییە و بەکەڵکی جوانکاری نایەت ،تەنها سوودی ئەوەیە کە تۆو بەرهەم دەهێنێت بۆ ئەوەی ڕووەکەکەی پێ زیاد بکرێت.

گەڵای ڕووەکەکە: شێوەی تیریەو ڕەنگیشی سەوزێکی کراوەیە و هەروەها درێژکۆلەیە.

مەبەست لە چاندن و بەخێوکردنی ئەم ڕووەکە:

ئەم رووەکە بۆ مەبەستی پەرژین و دیاریکردنی سنووری باخچەکان و جیاکردنەوەی باخچەکان بەکاردێت ، هەروەها دەتواندرێت بە جیا وەک دەوەنێک بڕوێندرێت و شکل و شێوەی جوان و سەرنج ڕاکێشی پێ دروست بکرێت بە هەڵپاچین ، چونکە ڕووەکەکە توانایەکی باشی هەیە بۆ بەرجەستەکردنی شێوەی ویستراو. 

هەروەها ئەم ڕووەکە بەرگەی باشە بۆ گەرما و گەشەشی خێرایە و هەر ئەمەشە وای کردوووە کە بە شێوەیەکی بەرچاو لە پارک و باخچەکان دا بەکاربهێندرێت . 

لە کوردستانیش بەشێوەیەکی بەرچاو بەکاردەهێندرێت و سەرکەوتنی بەدەست هێناوە لە پارک و شوێنە گشتییەکان و باخچەی ماڵان دا و بەتایبەتی لە ناوچە گەرمەکان وەک گەرمیان و هەولێر و سلێمانیش و شار و شارۆچکەکانی تریش بەکاردەهێندرێت.

خزمەتکردنی ڕووەکی دۆدۆنیا:

لە مانگە گەرمەکانی هاوین دا بەهیچ شێوەیەک نەمامی ئەم ڕووەکە ناگوێزرێتەوە و نەمامی نوێش ناچێندرێت لەبەرئەوەی بە تینی گەرما نەمامەکان لەناو دەچن ، وە لە هاوینی گەرم دا ڕۆژانە دوو جار ئاو دەدرێت بۆ ئەوەی گەشەی باش بێت ، وە بە فێنک بوونی کەش و هەوا بۆ ڕۆژێک یاخود دوو ڕۆژ جارێک ئاودان کەم دەکرێتەوە . 

پەینکردن:

وە بۆ ئەوەی گەشەی باش بێت ، پێویستە لە ساڵێک دا دوو جار پەینی ئەندامی (ئاژەڵی) ی جۆری باشی بۆ زیاد بکرێت.

هەڵپاچینی ڕووەکەکە:

ڕووەکی دۆدۆنیا بە هەڵپاچین گەشەی باشتر و پڕتر دەبێت ، هەر لەبەر ئەوەش ئەگەر لە تەنیشتەکانەوە هەڵمان پاچی ئەوە بۆ بەرزی گەشەی باش دەبێت و باڵای بەرز دەبێت ،خۆ ئەگەر لە بەشی سەرەوەش هەڵمان پاچی ئەوا لە تەنیشتەکانەوە گەشەی باش و پڕ دەبێت،و دەشتوانین بە ویستی خۆمان شێوەی تیا دروست بکەین 

زۆرکردنی:

ئەم ڕووەکە بە دوو ڕێگا زۆر دەکرێت ، ئەویش یان لە ڕێگەی قەڵەمەوە واتە بە ڕێگەی سەوزە زۆربوون ، یاخود لە ڕێگەی تۆوەوە واتە ڕێگەی توخمە زۆربوون ، وە تۆوەکان لە ماوەی ٦ بۆ ٨ ڕۆژ دا چەکەرە دەکەن ، دەشتواندرێت بە زۆری بچێندرێن لە نەمامگاکان دا لەناوی کیسی ڕەشی تایبەت بە بەرهەمی نەمام و پاشان گواستنەوەی نەمامەکان بۆ شوێنی هەمیشەییان.